بوی گل محمدی سال هاست که همگان را به سمت اردیبهشت کاشان می کشاند. حالاما می خواهیم در تیرماه شما را به سمت اسکو در دامنه های سهند راه بریم. البته با رنگ و لعابی غلیظ تر. در دل روستایی پله ای. البته تا رسیدن به روستای «گونبرف» که چند سالی است در قالب یک جشنواره گل محمدی گردشگران زیادی را در تیرماه به سوی زیبایی های خود می کشاند، می توانیم زیبایی های شهر اسکو را هم به تماشا بنشینیم.

به سمت گونبرف
از تبریز تا روستای گونبرف نزدیک به دو ساعت فاصله است. بنابراین شما با قطار، هواپیما، اتوبوس یا وسیله شخصی باید خودتان را به تبریز برسانید. تبریز زیبایی های زیادی دارد که اصلانیاز به گفتن ندارد. اما ما بدون این که دیداری از تبریز داشته باشیم مسیر را یکسره به سمت اسکو تغییر می دهیم. البته شما می توانید بعد از بازدید از بازار تبریز و خانه مشروطیت و… جاده را به سمت اسکو برسانید. اما اگر شما روی ریل زندگی سوارید می توانید قطار تبریز، مراغه و تهران را انتخاب کنید. این قطار از شمال و شمال خاوری روستاهای تابعه اسکو مانند ایلخچی و خسرو شهر می گذرد، ولی ما به شما پیشنهاد می دهیم مسیر تبریز به اسکو را از دست ندهید. بویژه در فصل تابستان. جاده به این سمت که می رسد شانه به شانه زیبایی ها قرار می گیرد. جاده در سایه سار سبز درختان با صدای رودخانه ها یکی می شود و پشت هر پیچ زندگی لحظه ای بکر را در قاب چشمان شما می نشاند. البته تا رسیدن به روستا یک مسیر جاده روستایی هم داریم. ولی به آمدنش می ارزد اصلاشک نکنید.

توقف در اسکو
تبریز را یکسره به اسکو می رسانیم. البته در میان زیبایی های طبیعی و همچنین باغات زیبای انگور. باغات انگور یکی از ویژگی های شهر اسکو است که می تواند هم نگاه ما را شیرین کند و هم کام ما را.
پیش از رسیدن به روستای «گونبرف» می خواهیم در کوچه پس کوچه های اسکو قدم بزنیم. مسجد جامع اسکو می تواند یکی از انتخاب های ما باشد. دیدار از تپه میدان اسکو را هم باید در فهرست خودمان قرار دهیم. دریاچه ارومیه هم فاصله کمی با اسکو دارد. می توانید تنی به آب شور در حال خشکیدنش بزنید. به یاد لجن هایی که روزگاری درد از بدن مسافران می گرفت.
راستی تا فراموش نکرده ایم سری هم به چاپخانه های اسکو بزنیم. چاپ باتیک یکی از انواع چاپ های سنتی است که اسکو در آذربایجان شرقی تنها شهر ایرانی است که هنوز کارگاه های چاپ باتیک در آن فعال هستند. چاپ باتیک در شهرستان اسکو روی پارچه های ابریشم انجام و از نقش و نگارهای سنتی و رنگ های سرد در آن استفاده می شود. روش کار هم به این صورت است که موم را روی قسمت های مورد نظر می ریزند و بعد قسمت های دیگر را رنگ می کنند. بنابراین روسری های زیبایی می توانید از اسکو به عنوان سوغات ببرید، روسری هایی که در شهرهای دیگر پیدا نمی کنید. مردم اسکو به این روسری ها «کلاقه ای» می گویند. البته روسری های طرح دار تنها سوغاتی این شهر نیست. علاوه بر آن اسکو خشکبار، لبنیات و شیره انگور خیلی خوبی هم دارد.

به سمت کندوان
به اسکو که می رسی حتی اگر مقصدت باغ های گل گونبرف باشد، باید وقتی را هم برای دیدار از روستای کندوان بگذاری. مگر چند روستا می توان مثل کندوان پیدا کرد. تنها یک روستا آن هم در ترکیه. شاید هم نسبتی با هم داشته اند این کوهکنان. روستای کندوان در دامنه کوه های سرسبز سلطان داغی است. درست در 18 کیلومتری اسکو قرار دارد. پیش از آن هم می توانید از روستای حیله ور بازدید کنید. یکی از روستاهایی که خانه هایش مانند قبر می ماند. البته جای زندگی زندگان بوده است نه مردگان. الان کسی در این روستا زندگی نمی کند. سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، دستی به سر و روی روستا کشیده تا گردشگران این مسیر از آن بازدید کنند. کوه سلطان داغی هم می تواند علاوه بر این که لذت کوهنوردی را به ما بچشاند، صحنه های منحصر به فردی برای عکاسی در اختیار ما بگذارد. اصلااین مسیر که ما در آن گام بر می داریم، جان می دهد برای تهیه پوسترهای عالی.

سمفونی رنگ ها
در کندوان همه پوشش ها و زیراندازهای خانه ها اعم از فرش ها، گلیم ها، پالازها، چهل تکه ها و پرده ها محصول دستان هنرمند زنان روستاست. هر صبحی که فرا می رسد، خانم ها شروع به آب و جارو و خانه تکانی می کنند. گلیم ها و چهل تکه های رنگارنگ، در بلندای ستیغ کوه های سهند بر دست زنان روستا تکان می خورد و سمفونی تکرارناپذیر رنگ ها را به تصویر می کشند. در همان زمان اگر در کوچه های تنگ و باریک کندوان گذر کنی، بوی نان محلی در فضا شما را به سوی خود می کشاند. آن را از دست ندهید.
جالب اینجاست که بیشتر آشپزخانه ها در کندوان، به علت نبودن دودکش و فضای کافی در محوطه داخل خانه ها و برای پرهیز از دود تنور، بیرون کندوها و در دامنه های کوه ساخته شده اند. همین جا یادآوری کنم که بیشتر زنان روستای کندوان باسواد هستند و درصد بیسوادان این روستا حتی از تبریز و آذربایجان هم کمتر است.
روستا مسجد، حمام، مدرسه و آسیاب دارد و کران مسجد تقریبا بزرگ ترین کران روستاست. در اینجا آرامشی باورنکردنی به انسان دست می دهد. وقتی به این موضوع فکر می کنم که چگونه این انسان ها، طبیعت سخت را به تسخیر خود در آورده اند، به عنوان یک انسان در خود قدرتی مهارنشدنی حس می کنم که تمام همنوعان من در طول تاریخ برای مهار طبیعت از آن بهره برده اند.

چشمه های آب معدنی
سهند تنها خانه های شگفت انگیز و باغ های گل و انگور نیست. سهند به خاطر برف و باران فراوان سرچشمه رودهای متعددی است که یا جلگه های داخلی را مشروب می کند یا به دریاچه ارومیه می ریزد. آب و هوای خوش این منطقه سبب حاصلخیزی خاک اطراف روستای کندوان می شود. مرغوب ترین کشتزارهای اهالی کندوان در مقابل روستا، روی دشتی مرتفع و زیربنا قرار دارد. دره شمالی ـ جنوبی سرسبز کندوان یکی از خوش آب وهواترین و زیباترین نقاط کوهستانی ایران به شمار می رود که علاوه بر نهر نسبتا بزرگ دارای چشمه های آب معدنی نیز هست که دارای خواص پزشکی فوق العاده بوده و می گویند در دفع سنگ کلیه بی تاثیر نیست.
مراتع سرسبز کوه های سهند از مهم ترین مراکز دامداری و دامنه های اطراف کندوان یکی از بهترین نقاط پرورش دام در ایران به شمار می رود. بنابراین می توانید خستگی تن را به یکی از چشمه های آب معدنی بدهید تا روح تان تازه شود.
هنوز هم می توانید وقت خود را در سلطان داغی بگذرانید. منطقه ای به نام «ارشد چمن» لبریز از لحظه های سبز و بکر که می تواند سوژه های بسیاری به عکاسان و عکس دوستان بدهد. در مسیر تبریز به اسکو گم نمی شوید. حالامی خواهد مسیر روستای کندوان باشد یا گونبرف. تابلوهایی برای معرفی مسیر نصب شده که شما را به مقصد می رساند.
در همین مسیر شما درخت خیلی بزرگ توخالی را می یابید که روزگاری محل یک کفاشی بوده است. اما امروز سازمان میراث فرهنگی دور آن را به عنوان یک اثر طبیعی حصار کشیده تا حفظ شود.

گونبرف
کمی از راه خاکی است و روستایی، اما به گونبرف که می رسی می بینی که می ارزد این راه را طی کنی. دو سوی جاده خاکی را هم درختان و مرغزار در بر گرفته است. بنابراین همه چیز برای یک تجربه ناب روستایی مهیاست؛ روستایی که در گُل غلت می خورد.
سبک معماری خانه ها، پله ای است در دامان کوه. برخی از باغ های گل هم پله ای هستند و جان می دهد برای شکار لحظه ها. چند سالی است در آغاز فصل گل چینی سازمان میراث فرهنگی، با همکاری فرمانداری اسکو جشنواره گل محمدی را در این فصل در روستا برگزار می کند که باعث شده تا مسیر بسیاری از گردشگران در این فصل به روستای گونبرف یا آن طور که مردمش می گویند گونبر کشیده شود. به هر حال شما یا باید فردا جمعه در این روستا باشید یا هفته آینده زمانی را برای دیدار از باغ های گل گونبرف اختصاص بدهید.
راستی اگر قصد دارید که چند روز را در این منطقه بگذرانید، در روستا جایی را پیدا نمی کنید مگر این که مهمان شورا باشید. اما مردم مهربانی دارد که با لبنیات روستایی از شما پذیرایی می کنند. فقط مواظب بیماری های تابستانی هم باشید، بویژه تب مالت. اما اگر اهل چادر و کمپ نیستید باید در تبریز دنبال هتل و مهمانسرا باشید.
نگران نباشید تبریز به حد کافی هتل و مهمانسرا دارد. در روستای گونبرف متاسفانه امکان تبدیل گل ها به گلاب نیست و به شهرهای دیگر از جمله تبریز و کاشان فرستاده می شود. اینجا فقط فصل گل چینی است. چقدر سخت است که گلی از ما باشد ولی دیگری گلابش را بگیرد. اما در حال حاضر شرایط دیگری برای گلکاران گونبرف وجود ندارد.

درفاصله 10 کیلومتری جنوب شهرستان اسکو، آنجا که رود و کوه به هم می رسند، دست طبیعت یکی از شاهکارهای ممتاز خود را آفریده است و روستای گنبرف را دردامن طبیعت خلق کرده است. روستای گنبرف که بین اهالی این روستا و روستاهای تابعه آن به "گون بر" شناخته می شود، در زبان فارسی مترادف با "آفتاب گیر" است، به عنوان یکی از زیباترین روستاهای آذربایجان شرقی شناخته می شود. رود فصلی "سئل چایی" ، واقع شدن در دامنه کوه سهند، آب طبیعتی بکربرای این منطقه به ارمغان آورده است و بستری مساعد برای رشد و بالندگی این روستا را فراهم کرده است. گلهای محمدی با عصاره های بهشتی به عنوان یکی از نمادهای هویتی این روستا شناخته می شود و این موهبت الهی را به عنوان منبعی برای در آمد اهالی این روستا قرار داده است. روستای گنبرف، با چهارهزار نفرجمعیت، از روستاهای پرجمعیت آذربایجان شرقی شناخته می شود که بر اساس اعلام نظر برخی از مقامات محلی قرار است زمینه های تبدیل این روستا به شهر فراهم شود. این اعلام نظر، براساس مصوبه ای است که طی آن روستاهای بین چهار تا شش هزار نفر جمعیت زمینه تبدیل شدن به شهر را در تقسیمات کشوری خواهند داشت. مقامات محلی گنبرف با استقبال از این ایده ابراز امیدواری می کنند که با تبدیل شدن این روستا به شهر زمینه و امکان رشد و بالندگی بیش از پیش این منطقه فراهم شود. اهالی روستا نیز بر این باورند با تحقق این ایده امکان جذب سرمایه به منطقه و بهبود وضعیت رفاهی و معیشتی خود کمک شایانی خواهد کرد. عضوهیات رئیسه مجلس شورای اسلامی، در سومین جشنواره گل محمدی در این روستا ، با طرح این ایده اظهارداشت این طرح درحال بررسی است و احتمال عملی شدن آن وجود دارد. حجت الاسلام سیدمحمدرضا میرتاج الدینی ابراز امیدواری کرد با عملی شدن این مصوبه در این روستا امکانات بیشتری به این منطقه جذب شود. پتانسیلهای کشاورزی، جاذبه های گردشگری و صنایع دستی روستای گنبرف، به رغم استعداد و زیبایی تاکنون آنگونه که باید و شاید شناخته نشده است و بسیاری از اهالی این روستا و مقامات محلی آن بر این مساله اذعان دارند. عضو شورای اسلامی روستای گنبرف در خصوص وضعیت این روستا به خبرنگار ایرنا گفت این روستا با مشکلات زیادی دست به گریبان است.علی باقری افزود: این روستا به رغم گذشت بیش از 10 سال از آغاز طرح هادی روستاها از هیچکدام از مزایای این طرح برخوردار نشده است. به گفته وی، با آنکه این روستا فعلا به لحاظ جمعیتی حایز دربرگیری عواید این طرح نیست، اما مشکلات اساسی این منطقه وضعیت ناگواری برای این روستا به ارمغان آورده است. وی از فقدان یک راه مناسب ارتباطی با شهرستان اسکو به عنوان یکی از بزرگترین مشکلات پیش و روی این روستا یاد می کند و می گوید: اهالی روستا برای دسترسی به ادارات محلی و انجام کارهایی که باید در شهر انجام دهند، روزانه ، ساعت ها در انتظار یک دستگاه مینی بوس هستند که فقط یکبار در طول روز راس زمانی مقرر به شهر می رود. اهالی روستا نیز مشکلات موجود در این روستا را گسترده و اساسی قلمداد می کنند. چند تن از آنان در گفتگو با خبرنگار ایرنا با اشاره به برخی مشکلات موجود در منطقه عنوان کردند که این روستا از نعمت گاز بی بهره است و مشکلات فراوانی در ایام زمستان برایشان دارد. قرارگرفتن گنبرف در دامنه کوه سهند سرمای سختی در زمستان برای اهالی روستا فراهم می کند، آنگونه که به گفته یکی از روستاییان، اهالی این روستا در زمستان با سرمای سخت دست و پنج نرم می کنند. وی که خود را "مراد اسدی" معرفی می کند می گوید: سرمای "گون بر" آنچنان طاقت فرساست که در سالهای گذشته که سخت ترین روزهای روستا بود، دو نفر از اهالی در خانه خود به خاطر سرمای شدید جان سپردند. وی از مسوولین استان می خواهد توجهی جدی درخصوص سوخت رسانی و گازرسانی به این منطقه داشته باشند. یک گنبرفی دیگر نیز با اشاره به مشکلات روستا می گوید: برق روستا در زمستان نیز با مشکلات اساسی روبروست و دربرخی ازمقاطع شبانه روز قطع می شود. حسن رضازاده که جوانی 30 ساله است، می افزاید: در ساعات پایانی شب در زمان زمستان برق روستا دچار نوسان شده و باعث خاموشی برق منازل می شود. وی، با اشاره به قراردادن یک ترانس مستقل در روستا می گوید: به رغم قراردادن ترانس انتقال برق در سالهای گذشته برق روستا همچنان با مشکل روبروست و توان پاسخگویی به بیش از 900 خانوار این روستا را ندارد. یک شهروند تبریزی که برای تعطیلات پایان هفته به این منطقه آمده بود در این ارتباط گفت: انتظار می رود با ایجاد یک راه مناسب آسفالته ضمن تسهیل در رفت و آمد روستاییان، امکان حضور گردشگران را نیز فراهم کند. فرزاد قربانی می گوید: واقعیت امر آن است که مشکل راه ارتباطی تنها مشکل موجود در منطقه نیست و به نظر می رسد این روستا به رغم زیبایی چشمگیر و دل انگیزش مشکلات عدیده دیگری نیز دارد. وی افزود: من نه به عنوان فردی که به خاطر سفر یکروزه به این منطقه دچار مشکل شده ام ، بلکه به عنوان فردی که دستکم اندکی از مشکلات این روستا را از نزدیک دیدم، انتظار دارم این مشکلات از بار اهالی باصفای آن برداشته شود. ایجاد یک راه آسفالته تقریبا انتظار همه اهالی این روستا و مقامات محلی آن است، چنانچه "علی باقری" ، عضو شورای اسلامی روستا می گوید: اهالی روستا همواره در دیدارهای عمومی با دهیار و اعضای شورای اسلامی روستا ، خواستار ایجاد چنین راهی هستند. مشکل بیکاری جوانان از دیگر مشکلات بنیادین این روستاست و مشکلات متعددی را برای اهالی این روستا فراهم کرده است. یکی از جوانان روستا که خود را احمد معرفی می کند به این نکته اشاره می کند که تقریبا نیمی از جوانان این شهرستان در ایام تابستان برای کارگری به شهرستانهای نزدیک می روند تا برای امرار معاش فعالیت کنند. روند مهاجر فرستی در این روستا به عنوان یک مشکل اساسی اهالی این روستا را دچار مشکلاتی فزاینده کرده است، به گونه ای که در روز برگزاری جشنواره یک روزه گل محمدی، اهالی روستا به دلیل در گذشت یکی از جوانان این روستا سوگوار بودند. احمد در این خصوص می گوید: یکی از اهالی روستا برای کارگری به تبریز رفته بود که بر اثر سقوط از بالابر جان سپرد و خانواده شش نفری اش را داغدار کرد. در عین حال وجود باغات متعدد و پرشمارگل محمدی دراین روستا این امکان را به روستاییان می دهد که ازمحل پرورش و عرضه آن در بازار مصرف در آمد حاصل از آن را برای امرار معاش در نظر بگیرند، اما فقدان زیر ساختهای مناسب برای عرضه آن مشکلات زیادی را برای اهالی دارد. آنگونه که "بابا رحیم" یکی از باغداران روستای گنبرف می گوید: در حالی که هر کیلوگرم گل محمدی چیده شده از روستاهای اطراف گنبرف با قیمتی معادل 20 هزار ریال در بازار عرضه می شود، گل محمدی این روستا به دلیل عدم دسترسی به موقع به بازار مصرف با قمیتی معادل هشت هزار ریال فروخته می شود. البته این رقم درروز برگزاری جشنواره به 15 هزار ریال افزایش یافته و موجبات شادمانی باغداران روستا را فراهم کرد، چنانچه بابا رحیم در این خصوص می گوید: روز جمعه توانستم 30 کیلوگرم گل محمدی بفروشم. با اینحال اهالی روستا متفق القول هستند ایجاد یک کارگاه در روستا می تواند به رشد و بالندگی منطقه در این بخش کمک شایانی کند. فرماندار شهرستان اسکو با بیان اینکه این روستا به عنوان یکی از قطب‌های شاخص تولید گل محمدی در منطقه شناخته می شود، می گوید: این روستا به عنوان یک روستای مساعد برای جذب گردشگر می تواند مورد توجه سرمایه گذاران داخلی و خارجی قرارگیرد و به ارتقای این صنعت درمنطقه کمک کند. محمدرضا بیرامی اظهارداشت: درصورتی که اهتمام جدی برای آموزش شیوه های نوین کاشت، داشت و برداشت گل محمدی در این منطقه فراهم شود، امکان ارتقای کیفیت این محصول به میزان قابل ملاحظه ای افزایش می یابد. وی اضافه کرد: با ایجاد کارگاه‌های نوین و تخصصی گلاب گیری می توان نسبت به کارآفرینی دراین منطقه امیدوار بود و زمینه اشتغال بسیاری از جوانان دراین منطقه را فراهم کرد. فرش دستباف روستا نیز به دلیل آنچه که روستاییان از فقدان راه ارتباطی مناسب برای جذب گردشگر و امکان عرضه آن در بازار تاکید دارند، از محرومت مضاعفی رنج می برد. یکی از زنان میانسال روستا، که فرش می بافد، می گوید: تقریبا اکثر زنان این روستا فرش می بافند و امکان عرضه آن در بازار مصرف وجود ندارد و تنها میان خود اهالی خرید و فروش می شود. کبری صادقی می گوید: با ایجاد کارگاههای فرش می توان زمینه اشتغال زنان روستایی را فراهم کرد و حاصل دسترنج چند ماهه آنان را برداشت کرد. عضو هیات رییسه مجلس شورای اسلامی نیز بر ضرورت انجام طرح هادی در روستای گنبرف تاکید دارد و می گوید: طرح هادی این روستا با توجه به مشکلات موجود درآن و ظرفیت‌های قوی و بنیادین گردشگری منطقه باید با فوریت انجام شود. حجت الاسلام سیدمحمدرضا میرتاج الیدنی، خاطرنشان کرد: راه ارتباطی این روستا با شهرستان اسکو ظرفیت مناسب برای پذیرش گردشگر را ندارد و تعریض و ایجاد راه استاندارد به این منطقه باید جزو اولویتهای این طرح تعریف شود. وی گفت: این روستا به رغم دارا بودن ظرفیتهای فراوان برای جذب گردشگر و سرمایه گذار از زیرساختهای مناسبی برای تحقق این امر برخوردار نیست و مسوولان محلی باید به منظور تحقق این زیرساختها تلاش کنند. میرتاج الدینی، با بیان اینکه صنایع دستی این روستا نیز می تواند موجب ارتقای وضعیت اقتصادی منطقه شود، افزود: فرش دستباف این روستا می تواند در بازارهای داخلی و خارجی مورد توجه قرارگرفته و به توسعه و شناخت این روستا کمک شایان کند. سومین جشنواره "گل محمدی دامنه‌های سهند" روزجمعه با حضور گردشگران و مشتاقان طبیعت در روستای گنبرف از 

کندوان در 50 کیلومتری جنوب غربی تبریز؛ یکی از روستاهای دهستان سهند می باشد که در 18 کیلومتری جنوب اسکو، در دامنه سرسبز سلطان داغی واقع شده است. این روستا طبق سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1375، 137 خانوار و 750 نفر جمعیت دارد که به کار کشاورزی و دامداری و صنایع دستی اشتغال دارند. آنچه به کندوان هویت باستانی داده وجود 117 خانوار و منزل مسکونی در درون توده های مخروطی و هرمی شکل صخره ای است. روستاییان کندوان داخل این توده ها برای خود خانه مسکونی، آغل، انبار و کارگاه ایجاد کرده اند.
معماری صخره ای، حاکی از صحنه های مبارزه و جدال انسان با طبیعت و در خدمت گرفتن صخره های طبیعی است. در معماری معمولی، به وسیله مصالح ساختمانی گچ، آهک و خشت، هیئت اصلی بنا را به وجود می آورند، در صورتی که در معماری صخره‏ای فضای مورد نظر در درون توده سنگ هویدا می گردد و سنگ، مانند کالبدی، قشری مستحکم در اطراف این فضا ایجاد می کند.

روستای کندوان؛ خانه هایی در دل کوه؛ تبریز

در اثر فعل و انفعالات آتشفشانی کوه های سهند؛ منظره‏ای در یکی از خوش آب و هواترین نقاط ایران ایجاد شده که بیشتر به نظر خواب و خیال می آید. ده ها کران چندتایی، جفتی، تکی، مخروطی شکل و دوک مانند؛ یکی از بهترین مناظر طبیعی ایران را مجسم ساخته است. از دهانه‏های آتشفشان سهند و دیگر کوه های آتشفشانی اطراف، طی هزاران سال، مواد مذاب بیرون می‏جهیده است. این گدازه ها در طی قرون متمادی روی هم انباشته و به تدریج بر روی آنها پوسته‏ای از سنگ ایجاد گردیده است. توده ها و گدازه های مذاب آتشفشانی به وسیله باد و بوران طی هزاران سال متمادی تغییر شکل داده و به فرم کران در آمده است. به تدریج قسمت های کمتر سخت کران ها ریخته و قسمت های سخت‏تر باقی مانده و وضعیت کنونی را که بیشتر به معجزه طبیعی شباهت دارد ایجاد نموده است. باد و باران مفرط به خصوص در کران های ناحیه ورودی روستا بیشتر موثر بوده و صدمه زیادی به آنها وارد آورده، در صورتی که در شرق و انتهای روستا به خاطر وجود تپه های مرتفع کران ها بلندتر و سالم‏تر باقی مانده است. 

روستای کندوان؛ خانه هایی در دل کوه؛ تبریز

در کندوان؛ شکل خارق العاده و چشمگیر و خاص طبیعت است که انسان را به سوی خود کشید. به خصوص انسانی را که سرگردان گشته و برای دفاع از زندگی خود در جستجوی پناهگاه امنی است. در این مورد احتمالا حمله مغولان سبب شد که مردم روستاهای اطراف و بخصوص "حیله ور" از موقعیت طبیعی کران ها استفاده نموده به تدریج درون کران ها را خالی کرده و در آنها مستقر شوند. بدین ترتیب هم خود را از نظر مقابله با بیگانگان در امان دیدند هم سکونت در کران ها را در تابستان و زمستان برای مقابله با سرما و گرما کاملاً مطبوع یافتند.

روستای کندوان؛ خانه هایی در دل کوه؛ تبریز

آنچنان که آنوبانینی مشاهده کرد؛ روستای کندوان دارای مسجد، حمام، مدرسه و آسیا می باشد که کران مسجد یکی از بزرگترین کران های روستا را تشکیل داده است. به دلیل  شکل مخروطی خاص، اغلب کران های دارای طبقات مختلف، از داخل با یکدیگر ارتباط ندارند. کران ها عموما دارای دو طبقه بوده و در بعضی موارد سه و حتی چهار طبقه نیز در آنها ایجاد کرده اند.

ارتباط طبقات بالایی کرانها با خارج، از طریق پلکان های بسیار زیبایی از بدنه خود کران تامین گشته است. طبقه هم کف، اکثرا اصطبل بوده و طبقات دوم و سوم و چهارم به عنوان سکونت گاه استفاده می شود. در بعضی موارد از طبقه چهارم به عنوان انبار نیز استفاده کرده اند. آبریزها اکثرا در کنار معابر و در خارج از کران ها و محیط مسکونی قرار داشته و هر چند خانواده به طور مشترک دارای یک آبریز هستند. آبریزها اکثرا دارای چند محل نشیمن و انباره می‏باشد که بستگی به شیب زمین دارد. به خاطر قطر و ضخامت زیاد کران ها، ایجاد نورگیر در طبقات پایین کار بسیار مشکلی است، بدین مناسبت نورگیرها اغلب در طبقات بالا واقع شده اند. جنس پنجره ها از چوب بوده اغلب به شکل شطرنجی و در آنها قطعات کوچک شیشه تعبیه شده است.

آثار معماری صخره ای در اغلب نقاط جهان به چشم می خورد که در اکثر آنها اکنون دیگر سکنه ای زندگی نمی کند؛  ولی معماری صخره ای از نوع کندوان فقط در یک منطقه دیگر در روی زمین ایجاد شده و آن در دره زیبای گورمه ترکیه است. البته وسعت منطقه معمای صخره ای در دره گورمه در حدود 15 الی 20 برابر کندوانآذربایجان شرقی است.